de Vonk 071

Voorafgaand aan het ontwerptraject is er door het atelier een bouwhistorische verkenning verricht naar het ontstaan van de gebouwen die zich op het perceel Westeinde 94 bevinden. In 1917-1918 is het eerste pand (een vakantiehuis) gebouwd op het perceel, ontworpen door architect J.J.P. Oud, in samenwerking met kunstenaars Theo van Doesburg en H.H. Kamerlingh Onnes volgens het principe van de Stijl. Aan dit object is de status rijksmonument toegekend door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vanwege het algemeen cultuur, en architectuurhistorisch belang. Het gebouw wordt gezien als een markeringspunt is in de ontwikkeling van de jonge Nederlandse architectuur (De Stijl). De samenwerking tussen Oud, van Doesburg en Kamerlingh Onnes is het best te zien in de hal en het trappenhuis, waarbij er een spel wordt gespeeld tussen de symmetrie in de architectuur (o.a. in de trap) en de a-symmetrie in de kunst (de patronen in de tegelvloer, het glas-in-loodraam en de afwisselend geschilderde paneeldeuren).

Vanaf 1938 is het oorspronkelijke gebouw meerdere malen verbouwd en uitgebreid. Het resultaat hiervan is dat de gevels als een lappendeken op elkaar aansluiten. In plattegrond sloten de verschillende uitbreidingen gebrekkig op elkaar aan en ontbreekt de kwaliteit van de ruimtes. Omdat we van de opdrachtgever de ruimte hadden gekregen om een totaalplan voor het gebouwencomplex te maken, hebben we een creatieve oplossing voor deze punten bedacht. Hier een overzicht van de wijzigingen in ons plan.

• het hoofdgebouw De Vonk van architect Oud en de zaal (architect de Meijer) zijn met elkaar verbonden door een centrale hoofdas en zijn symmetrisch van opzet. In zowel de achtergevel van De Vonk als in de gevel van de gehoorzaal bevinden zich twee doorgangen. Bij de zaal is een van deze doorgangen in het verleden dichtgemetseld. In het plan willen we deze doorgangen weer herstellen.
• de uitbreidingen tussen De Vonk en de zaal zijn van wisselende kwaliteit, waarbij er op de daken een wildgroei is aan dakdoorvoeren, vluchtwegen en installaties. Dit gebied willen we opschonen. Met behoudt van de kwalitatieve onderdelen voorziet het plan in de plaatsing van een nieuwe centrale ruimte tussen De Vonk en de zaal.
• ingrepen uit het verleden in het centrale trappenhuis, zoals de plaatsing van een rookpui op de eerste verdieping en het vervangen van de paneeldeuren, moeten als een aantasting worden gezien. De ruimtelijkheid rond het vrijstaande trappenhuis is aangetast. Dit onderdeel willen we weer in ere herstellen. Door het verwijderen van de rookpui bovenaan de trap op de eerste verdieping, wordt de ruimtelijkheid van het trappenhuis hersteld. Ter compensatie hebben we twee secundaire vluchtwegen aangebracht op de eerste verdieping. Het toilet aan de linkerzijde van de trap komt hierdoor te vervallen. Onderzoek ter plaatse wijst uit dat het kozijn naar het toilet later is aangebracht. Het binnendeurkozijn heeft een afwijkende houtmaat en de deurmaat is hoger dan de deuren en kozijnen gelegen aan de centrale hal. Het verwijderen van de later toegevoegde standleidingen en rookkanaal tegen de achtergevel maakt de benodigde doorbraak mogelijk.
• de glas-in-loodramen van Kamerlingh Onnes aan de achtergevel niet langer gehinderd aan obstakels zoals rookgasdoorvoeren, verhoogde daken en brandtrappen. Het glazendaklicht van 4 bij 4 meter zorgt voor de benodigde lichttoetreding. Er bestaat nu ook een mogelijkheid om het kunstwerk ’s-avonds aan te lichten.
• het voorstel is om ook de paneeldeuren met de beschilderingen op de begane grond en de eerste verdieping terug te brengen. De resultaten van het onderzoek naar de beschildering van de paneeldeuren is in deze bijlage bijgesloten.
• wij hebben de kans aangegrepen om het gebouwencomplex een facelift te geven. De architectuur van het pand De Vonk blijft hierbij intact, zodat er een contrast ontstaat tussen de architectuur van architect Oud en de latere uitbreidingen. De nieuwe gevel van de uitbouwen bestaat uit een lichte houten gevelbekleding, die uit drie verschillende houtbreedtes is samengesteld, afgewisseld door grote glasvlakken, als contrast met de gemetselde gevels en kleinere gevelopeningen van De Vonk.
• de L-vormige uitbreiding aan de linkerzijde van het hoofdgebouw blijft om economische redenen behouden. De grillige gevel van de bestaande eerste verdieping wordt wel vervangen. In overleg met de opdrachtgever zal deze opbouw vervangen worden door een ontwerp dat beter op de onderbouw aansluit. In deze gevel zal eveneens gebruik worden gemaakt van de een houten gevelbekleding, afgewisseld met grote open glasvlakken.
• het perceel wordt in de plannen meegenomen. De centrale hoofdas op het terrein krijgt aan weerszijden begroeiing en de parkeervoorzieningen komen achter deze begroeiing te liggen. Het voorterrein bij De Vonk wordt opnieuw ingericht zodat het monument goed tot z’n recht komt. Het voornemen is huidige verharding (donkergrijs split) te vervangen door klinkers aangevuld met zandkleurig split en eco/grastegels. De monumentale bomen op het terrein blijven gehandhaafd.

Na verbouwing is het complex verhuurd aan onder meer een kinderdagverblijf, een verloskundige praktijk en een paramedisch centrum. Voor het kinderdagverblijf De Kindervilla hebben wij in de laagbouw aan het rijksmonument De Vonk diverse indelingsplannen gemaakt voor het huisvesten van een kinderdagverblijf. In het programma van eisen waren 5 groepsruimtes opgenomen en de wens was een centrale speelhal te maken van 150 m². Het programma van eisen bleek wel in het gebouw te passen, al waren hier wel verschillende constructieve aanpassingen voor nodig. Vanwege de kosten is het uiteindelijk bouwplan vereenvoudigd uitgevoerd. Het kinderdagverblijf ligt aan een groot buitenterrein, waar een natuurlijke speelplaats is aangelegd.